ตาลีบันรุกหนัก ยึดอัฟกานิสถานครึ่งประเทศ

ตาลีบันรุกหนัก ยึดอัฟกานิสถานครึ่งประเทศ ยึดพื้นที่ได้อย่างต่อเนื่องตลอดช่วง 2 เดือนที่ผ่านมา หลังจากกองกำลังนานาชาตินำโดยสหรัฐฯ เริ่มการถอนกำลังทหารครั้งสุดท้าย เพื่อยุติปฏิบัติการในอัฟกานิสถาน ที่ดำเนินมานานกว่า 20 ปี

• กลุ่มติดอาวุธ ตาลีบัน ซึ่งเคยปกครองอัฟกานิสถานเมื่อปี 2544 กำลังรุกโจมตีกองกำลังฝ่ายรัฐบาลอย่างหนัก และยึดพื้นที่ได้กว่าครึ่งประเทศแล้ว รวมทั้งชายแดนสำคัญ
  
• ตามรูปการณ์ ตาลีบันดูเหมือนกำลังเดินบนเส้นทางแห่งชัยชนะ แต่พวกเขายังควบคุมพื้นที่ต่างๆ ได้อย่างไม่มั่นคงนัก กองทัพรัฐบาลยังสามารถตอบโต้ และครอบครองเมืองใหญ่เอาไว้ได้
  
• ศึกระหว่างตาลีบันกับทัพรัฐบาลอัฟกานิสถาน มีโอกาสจะกลายเป็นการต่อสู้ยืดเยื้อ นายพลอัฟกันยืนยันฝ่ายรัฐบาลยังได้เปรียบ ขณะที่นักรบชนกลุ่มน้อยกำลังเตรียมลุกขึ้นต่อสู้

กลุ่มติดอาวุธตาลีบันเคยเป็นผู้ปกครองอัฟกานิสถานจนกระทั่งถูกโค่นอำนาจ ในการบุกรุกของสหรัฐฯ และกองกำลังนานาชาติเมื่อปี 2544 ตามหลังเหตุวินาศกรรมเวิลด์เทรดเซ็นเตอร์ ในวันที่ 9 ก.ย.ปีเดียวกัน แต่ตาลีบันค่อยๆ ฟื้นอำนาจกลับมาเรื่อยๆ และเคยโจมตีกองกำลังทั้งของต่างชาติและของรัฐบาลอัฟกานิสถานมาตลอด

พวกเขายังได้รับสิ่งที่คล้ายกับเป็นความชอบธรรมระดับนานาชาติ หลังจากสหรัฐฯ ในยุคของประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์ ลงนามข้อตกลง สัญญาจะถอนกองกำลังต่างชาติ ในขณะที่ตาลีบันต้องรับประกันเรื่องความปลอดภัยในอัฟกานิสถาน โดยที่ผู้สืบทอดตำแหน่งของนายทรัมป์อย่าง โจ ไบเดน ก็ตัดสินใจสานต่อการถอนกำลังครั้งนี้

ตาลีบันรักษาสัญญาเป็นอย่างดี ด้วยการไม่แตะต้องผลประโยชน์ของสหรัฐฯ ในอัฟกานิสถาน แต่พวกเขายังคงโจมตีกองทัพอัฟกันและพลเรือนอย่างต่อเนื่อง อ้างว่า รัฐบาลไม่ได้เป็นหนึ่งในผู้ที่ลงนามข้อตกลงเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2563 ที่กรุงโดฮา ประเทศกาตาร์

การตกลงระหว่างสหรัฐฯ กับตาลีบัน เปิดทางให้มีการเจรจาสันติภาพระหว่าง ตาลีบันกับรัฐบาลอัฟกัน แต่จนถึงตอนนี้ การเจรจาที่กรุงโดฮากลับไม่มีความคืบหน้า ขณะที่ความรุนแรงยังคงเกิดขึ้นอย่างไม่หยุดยั้ง

นับตั้งแต่ตาลีบันเปิดฉากโจมตีกองทัพรัฐบาลอัฟกันระลอกล่าสุดเมื่อเดือนพฤษภาคม พวกเขาอ้างว่าสามารถยึดพื้นที่กว่าครึ่งจากทั้งหมด 400 เขตอัฟกานิสถาน ยึดการควบคุมทางข้ามพรมแดนสำคัญ ที่เชื่อมต่อกับประเทศอิหร่าน, อุซเบกิสถาน, ทาจิกิสถาน และปากีสถานไว้ได้ทั้งหมด

นี่หมายความว่ากลุ่มตาลีบันกำลังจะชนะ และได้กลับมาปกครองอัฟกานิสถานอีกครั้งอย่างนั้นหรือ? นายพลของกองทัพอัฟกันไม่คิดเช่นนั้น และรัฐบาลกำลังเตรียมปฏิบัติการพิเศษ เพื่อยึดพื้นที่ทั้งหมดกลับคืนมา

ตาลีบันรุกหนัก ยึดครึ่งประเทศ

การถูกโค่นอำนาจไม่ได้หมายความว่า กลุ่มตาลีบันจะล่มสลายไป พวกเขาใช้เวลาเพียง 5 ปีในการฟื้นกำลังกลับมา และภายในปี 2549 พวกเขาก็สามารถเคลื่อนกำลังรบออกโจมตีต่อต้านกองกำลังต่างชาติผู้รุกรานและพันธมิตรได้แล้ว

ตาลีบันกลับมามีอิทธิพลอย่างมากในฐานที่มั่นเก่าของพวกเขาในภาคใต้และตะวันตกเฉียงใต้ อย่างจังหวัดเฮลมานด์เหนือ, กันดาฮาร์, อุรุซกัน และซาบูล รวมทั้งพื้นที่ภูเขาทางตอนใต้อย่างจังหวัด ฟาร์ยับ และจังหวัดบาดักห์ชาน ทางตะวันออกเฉียงเหนือ ขณะที่รายงานของ บีบีซี ในปี 2560 พบว่า ตาลีบัน ควบคุมหลายเขตในอัฟกานิสถานอย่างสมบูรณ์ และมีการเคลื่อนไหวในหลายพื้นที่ของประเทศที่พวกเขาไม่ได้ยึดครอง

การโจมตีระลอกใหม่ในปี 2564 ทำให้ตาลีบันสามารถบุกยึดเมืองจนมีฐานที่มั่นที่แข็งแกร่งทั่วประเทศอัฟกานิสถาน รวมทั้งจังหวัดทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคกลาง อย่างเช่นจังหวัด กาซนี, เมดาน และวาร์ดัก นอกจากนั้น ขณะนี้กลุ่มติดอาวุธตาลีบันก็กำลังยกพลประชิดเมืองสำคัญหลายเมือง อย่างเช่นเมืองคุนดุซ, กันดาฮาร์ และลัชคาร์กาห์

ล่าสุดในวันศุกร์ที่ 30 ก.ค. มีรายงานว่า อาคารขององค์การสหประชาชาติในจังหวัดเฮรัต ทางตะวันตกของอัฟกานิสถาน ถูกโจมตีด้วยจรวดอาร์พีจี ในขณะกลุ่มตาลีบันกำลังบุกโจมตีอย่างหนัก จนสามารถยึดเขตชานเมืองได้หลายเขตเมื่อไม่นานมานี้ รวมถึงทางข้ามพรมแดนเชื่อมต่อกับอิหร่าน และเติร์กเมนิสถาน และมีรายงานที่ยังไม่ได้รับการยืนยันว่า พวกเขายึดสนามบินในจังหวัดได้แล้วด้วย

หรือตาลีบันกำลังจะชนะ?

จนถึงตอนนี้ ตาลีบันยึดครองเขตต่างๆ ของอัฟกานิสถานได้กว่าครึ่งจากทั้งหมดราว 400 เขต จัดตั้งด่านตรวจตามถนนหลวงสำคัญ ยึดครองด้านข้ามพรมแดน ควบคุมเส้นทางการขนส่ง ทำให้ความกังวลว่า ตาลีบัน กำลังอยู่บนเส้นทางไปสู่การ ยึดอัฟกานิสถานทั้งประเทศหรือไม่

พลเอกซามี ซาดัต วัย 36 ปี ของกองทัพอัฟกานิสถาน ผู้ได้รับการฝึกฝนทางทหารจากสหรัฐฯ และตอนนี้ดูแลด้านความมั่นคงในพื้นที่กว่า 20% ของประเทศ ยืนยันว่า กองทัพรัฐบาลไม่ได้กำลังพ่ายแพ้ต่อกลุ่มตาลีบัน และพวกเขากำลังได้เปรียบ

“เราอยู่ในสถานะที่เหนือกว่ามาก โดยเฉลี่ยแล้ว ทุกๆ 24 ชั่วโมง เราจะกำจัดตาลีบันได้ 60-70 ราย ขณะที่พวกเขาสังหารฝ่ายเราได้ 1 คน อัตราส่วน 1 ต่อ 60” นายพลซาดัตบอกกับเว็บไซต์ข่าว foreignpolicy จากฐานทัพในเมืองลัชคาร์กาห์ และว่าคำกล่าวอ้างเรื่องพื้นที่ยึดครองของกลุ่มตาลีบันเป็นเรื่องเกินจริง “พวกเขาได้เปรียบในพื้นที่ชนบท เพราะภูมิประเทศอันเลวร้ายของอัฟกานิสถาน แต่ภายใน 2-3 สัปดาห์ข้างหน้า คุณจะได้เห็นเราออกปฏิบัติการพิเศษ เพื่อยึดเขตต่างๆ และเปิดพรมแดน”

ขณะที่ตามรายงานของสำนักข่าว บีบีซี กลุ่มตาลีบันยังควบคุมพื้นที่ต่างๆ ได้อย่างไม่มั่นคงนัก จริงอยู่ว่า หลายครั้งที่กองทัพรัฐบาลละทิ้งที่มั่นของตนเองในบางเขตเพราะทนแรงกดดันจากตาลีบันไม่ไหว แต่ในพื้นที่ที่พวกเขาจัดสรรกำลังได้หรือรวบรวมนักรบติดอาวุธท้องถิ่นได้ ทัพรัฐบาลจะสามารถยึดคืนพื้นที่ หรือต่อสู้ต่อไปได้เสมอ

นอกจากนี้ พื้นที่ส่วนใหญ่ที่รัฐบาลอัฟกันควบคุม เป็นเมืองหรือเขตที่ตั้งบนที่ราบหรือลุ่มแม่น้ำ ซึ่งมีประชากรอาศัยอยู่มาก ขณะที่ตาลียันเข้มแข็งที่สุดในพื้นที่มีประชากรอยู่น้อย หลายเขตมีประชากรไม่ถึง 50 คนในพื้นที่ 1 ตารางกิโลเมตร ตาลีบันพยายามยึดเมืองเอกของจังหวัดต่างๆ แต่ก็ยังไม่สำเร็จ

ตาลีบันยังต้องเผชิญแรงต่อต้านจากกลุ่มติดอาวุธท้องถิ่น โดยเฉพาะเหล่าชนกลุ่มน้อยที่เคยถูกพวกเขากดขี่ในอดีต นาย อาตา โมฮัมหมัด นูร์ ผู้นำกลุ่มติดอาวุธท้องถิ่น และอดีตผู้ว่าฯ จังหวัดบัลค์ห ออกมาเรียกร้องให้กลุ่มมูจาฮิดีนกลับมาเคลื่อนไหวอีกครั้ง และต่อสู้ร่วมกับรัฐบาลอัฟกัน, นายอาห์หมัด มาสซูด ลูกชายของ อาห์หมัด ชาห มาสซูด อดีต ผบ.มูจาฮิดีน กำลังพยายามคืนชีพกลุ่ม ‘พันธมิตรแดนเหนือ’ (Northern Alliance) ซึ่งเป็นพันธมิตรกลุ่มติดอาวุธชนกลุ่มน้อยต่อต้านตาลีบันในอดีต ขณะที่ อิสมาอิล ข่าน แห่งเฮรัต และราชิด ดอสตุม กำลังนำกลุ่มชนกลุ่มน้อยอุซเบค ต่อต้านนักรบตาลีบันในจังหวัดเฮรัต

สหรัฐฯ บอกเมื่อสัปดาห์ก่อนว่า ตาลีบันกำลังได้โมเมนตัมทางยุทธศาสตร์ แต่การจะได้รับชัยชนะเหนือกองทัพอัฟกานิสถานนั้น บอกเลยว่าไม่ง่าย หลังจากกองกำลังนานาชาติถอนกำลังไปหมดแล้ว อัฟกานิสถานน่าจะเข้าสู่ภาวะชะงักงันทางการเมืองและความรุนแรงที่ยืดยาวออกไป ซึ่งในระหว่างนั้น จะมีการเจรจาสันติภาพระหว่าง ตาลีบันกับรัฐบาลอัฟกัน หรือการต่อสู้จะดุเดือดขึ้นอีก ต้องติดตามกันต่อไป